De legitieme portie is een belangrijk begrip binnen het erfrecht in Nederland. Het bepaalt het minimale erfdeel waarop bepaalde nabestaanden, zoals kinderen, aanspraak kunnen maken, zelfs als zij onterfd zijn. In dit artikel gaan we dieper in op wat de legitieme portie precies inhoudt, wie er aanspraak op kan maken, hoe het berekend wordt en wat de consequenties zijn voor erfgenamen en executeurs.
Wat is erfrecht?
Voordat we ingaan op de legitieme portie, is het belangrijk om te begrijpen wat erfrecht precies omvat. Erfrecht regelt de verdeling van bezittingen en schulden na het overlijden van een persoon. Dit kan worden vastgelegd in een testament of volgens de wettelijke regels als er geen testament is opgesteld.
Aanspraak op de legitieme portie
De legitieme portie is het deel van de erfenis waarop bepaalde nabestaanden altijd recht hebben, ongeacht de inhoud van het testament. In Nederland hebben met name kinderen recht op een legitieme portie. Dit recht is bedoeld om te voorkomen dat kinderen volledig worden onterfd door hun ouders.
Wie heeft recht op de legitieme portie?
Niet alle nabestaanden hebben automatisch recht op een legitieme portie. Alleen afstammelingen (kinderen en kleinkinderen) kunnen aanspraak maken op de legitieme portie. Pleegkinderen vallen hier niet automatisch onder, tenzij ze zijn erkend door de erflater.
Berekening van de legitieme portie
De legitieme portie wordt berekend op basis van de waarde van de nalatenschap op het moment van overlijden van de erflater. Hierbij wordt gekeken naar de waarde van alle bezittingen (activa) en schulden (passiva). De legitieme portie is de helft van het wettelijk erfdeel waar een kind recht op zou hebben gehad als er geen testament was opgesteld.
Voorbeeld berekening
Stel dat een vader overlijdt en twee kinderen achterlaat. Volgens de wet zouden de kinderen samen recht hebben op 2/3 van de nalatenschap. Als de nalatenschap bijvoorbeeld €150.000 waard is, dan hebben de kinderen samen recht op €100.000 (2/3 van €150.000). De legitieme portie per kind is in dit geval de helft van €100.000, dus €50.000.
Uitsluiting of inperking van de legitieme portie
Ouders kunnen hun kinderen niet volledig onterven, maar ze kunnen wel proberen de legitieme portie te beperken door bijvoorbeeld een testament op te stellen waarin zij bepaalde bezittingen aan anderen nalaten. Dit kan echter alleen onder bepaalde voorwaarden en kan leiden tot juridische geschillen tussen erfgenamen.
Gevolgen voor erfgenamen en executeurs
Het vaststellen van de legitieme portie kan complex zijn en vereist soms juridisch advies, vooral wanneer er sprake is van verschillende interpretaties van een testament of wanneer er twijfels zijn over de berekening van de nalatenschap. Executeurs van een nalatenschap hebben de taak om de legitieme portie correct te berekenen en uit te keren aan de gerechtigde erfgenamen.
Conclusie
De legitieme portie is een belangrijk recht voor kinderen in Nederland om ervoor te zorgen dat zij niet volledig onterfd kunnen worden door hun ouders. Het is een complex juridisch concept dat nauw verbonden is met het erfrecht en testamenten. Voor nabestaanden en executeurs is het essentieel om goed geïnformeerd te zijn over de regels en mogelijke gevolgen van de legitieme portie bij het afwikkelen van een nalatenschap.